Materiaal:
Vishaken.
Je zou
kunnen stellen dat 2000 jaar geleden het ‘sportvissen’ een goede zet in
de rug kreeg door de ‘ontdekking’ van de vishaak.
De eerste haken waren gemaakt van hout of dierenbeenderen. Samen met de
vooruitgang van de technologie was er ook een vooruitgang in de
ontwikkeling van de vishaken.
De geschiedenis leert ons dat meer dan 7.000 jaar geleden er reeds
koperen haken werden gebruikt
en dat men wat later; zo’n 4.000 jaar geleden in Egypte ook een soort
kunstaas aan deze haken bevestigde. Ook in het oude China was vissen erg
populair.
Een exemplaar van 7.000 jaar geleden.
Een vishaak van ongeveer 4.000 jaar oud!
Metalen haken uit de Middeleeuwen.
Vandaag
worden er moderne materialen en technieken gebruikt voor het
vervaardigen van vishaken en zijn er dan ook meer dan honderden soorten
en kwaliteiten beschikbaar, zelfs speciaal ontwikkeld
voor typische soorten van vis of vistechnieken.
Het merendeel van de moderne haken zijn gemaakt van ‘carbonsteel’ ofte
‘koolstofstaal’; met andere woorden gewoon staal zonder al te veel
tamtam.
Tijdens het hoge temperatuursgebonden productieproces wordt carbon
gebruikt om het staal te stabiliseren. Hoe meer carbon er tijdens dit
proces wordt gebruikt, hoe sterker de haken zouden moeten zijn. Sommige
fabrikanten voegen Tungsten of Vanadium aan de legering toe, of wordt
het staal vermengd met koolstofpartikels om de haak sterker te maken.
Ook roestvrij staal wordt soms gebruikt, maar dan meer door de
professionele zeevissers. Het staal wordt verhit volgens bepaalde
normen, die ook afhangen van het type van staal en wordt vervolgens
afgekoeld in bv olie.
Ook de coating (toplaag) is erg belangrijk en er zijn talrijke
mogelijkheden beschikbaar.
Het beschermt de haak tegen roest en houdt hem zolang mogelijk scherp.
Ten slotte zou de kleur van de haak ook een belangrijke factor zijn in
dit gegeven en je vindt
dus ook haken in verschillende kleuren.
Het
belangrijkste doel echter van een vishaak is het vangen/haken van een
vis! De natuur heeft
gezorgd voor een bijna ontelbaar aantal vissoorten en je zult merken dat
dit zijn invloed heeft op de verschillende ontwerpen. Waarom een haak
een bepaalde keel heeft, een afwijkende schacht of bending vertoond, al
dan niet een weerhaak heeft, en zo verder, is het resultaat van de
ervaring van honderden generaties van vissers.
Er zijn vele parameters die meespelen in het ontwikkelen/ontwerpen van een haak. Moet de punt recht of gebogen zijn? De keel is diep of ondiep? De schacht lang of kort? Het oog naar boven of beneden? Hoe zit het met de sterkte, de broosheid, de flexibiliteit? De kleur? De afwerking? De weerstand tegen roest? En ga zo maar verder.
Zoals in
vele ketens wordt de sterkte bepaald door de sterkte van de zwakste
schakel; dit geldt
ook in de visserij en daarom is het nodig om aan iedere schakel
voldoende belang te hechten.
Het maken
van een vishaak is dan ook meestal het resultaat van ‘trial and error’
en gebaseerd op ervaring vanuit het veld en je mag er zeker van zijn dat
men niet over een nacht ijs is gegaan.
Het basisontwerp van vishaken is niet echt veel veranderd, maar de dag
van vandaag beschikken we natuurlijk over meer en betere technologie en
gaat alles wat sneller.
De kunst is
om een sterke haak te maken die toch niet broos is. Dit klinkt simpel,
maar dat is het absoluut niet.
Laten we in het kort enkele eigenschappen van een vishaak van naderbij
bekijken.
De twee
belangrijkste afmetingen van een haak zijn de keelafstand (gape); de
afstand tussen punt en de schacht en de diepte van de keel (bite/throat);
de afstand van de punt tot de buik van de bocht.
Als we spreken over afmetingen van een haak moeten we vaststellen dat er
jammer genoeg geen universele maat of afmeting bestaat. Wordt vaak
uitgedrukt in inches (tienden van) en er wordt meestal verwezen naar de
afstand tussen punt en schacht. Hoe hoger het nummer, hoe kleiner de
haak. Een haakje 20 is dus kleiner/fijner dan een haak 14.
Onderdelen van een moderne vishaak:
-Oog/Bled: (eye)
Het oog of
bled bevindt zich op het einde van de schacht van de haak en heeft als
functie de draad stevig te fixeren op de haak. Deze site richt zich
vooral tot de ‘witvis’ vissers en de meeste haken
zijn dus voorzien van een bled en niet van een oog. Er zijn zeker meer
dan 10 varianten van vishaakogen, maar we gaan hier niet teveel in
detail gaan.
Het bled
zorgt ervoor dat de knoop niet van de haak kan schuiven, maar soms kan
dus het slecht aanleggen van een knoop ook minder positieve gevolgen
hebben op de draad; het bled kan dan functioneren als een mes en de
draad doorsnijden! Je zal zelden een bled vinden bij grotere maten
van haken; hier kiest men eerder voor een oog.
Voor de
beginnende visser is het iets gemakkelijker om te werken met haken die
voorzien zijn van
een oog omdat het aanzetten van de draad veel gemakkelijker is dan bij
bled haken.
Jammer genoeg zal je ook merken dat een knoop altijd een verzwakking geeft van de lijn. Bijkomend nadeel van een oog is dat men niet zeker is van de positie van de haak,wat dan weer kan leiden tot missen van een aanbeet.
Een andere factor is de positie van het oog/bled. De 3 mogelijkheden liggen voor de hand: omhoog, omlaag en rechtdoor. De manier van aasaanbieding bepaalt hier voor een groot deel de stand.
-Schacht: (shank)
Bevindt zich tussen het oog/bled en de start van de kromming in de haak.
Er zijn weer verschillende vormen beschikbaar: recht, gebogen en
voorzien van haakjes om het aas steviger te fixeren.
-Kromming: (bend)
Met een rechte ‘naald’ zou je niet erg veel vis kunnen vangen. De
‘naald’ wordt dus voorzien van een kromming/bocht om de vis te kunnen
‘aanhaken’. Logisch toch!
De bocht is meestal niet echt rond, maar gaat iets verder naar binnen
toe. Ander detail wat betreft de sterkte van de haak is dat als je
nauwkeurig toekijkt, je zal merken dat een vishaak ook niet
100% recht in z’n as staat, maar duidelijk wat naar binnen of buiten
draait. Dit zou hem 20 à 25 % sterker maken. Doe de test en kijk maar
eens! Ander voordeel zou zijn dat hij makkelijker ‘aanhaakt’
in de lip en dat je makkelijker het aas kan aanbrengen.
-Punt en
weerhaak: (point en barb)
De punt is het scherpe uiteinde welke de vislip doorboort. Dit zou
gepaard moeten gaan met zo weinig mogelijk kracht en het is ook de
bedoeling dat de punt zo lang mogelijk echt scherp blijft.
De weerhaak is een soort achterwaarts gerichte scherpe braam met als
doel de vis niet spontaan te laten ‘onthaken’.
Ook het ‘penetratieproces’ wordt beschreven.
De punt penetreert/doorboort.
De vorm en de lengte van de punt beïnvloeden de penetratie.
De weerhaak zijn hoek en grootte spelen een rol in ‘doorboringsvermogen’
en ‘vasthoudvermogen’.
‘Scherpheid’ is dus erg belangrijk voor een haak, maar vaak is er een
compromis tussen scherpte en sterkte enerzijds en scherpte en
duurzaamheid anderzijds (scherp blijven).
De vorm van de punt schijnt ook belangrijk te zijn. Zo zijn er conische
punten, driehoekige en ronde punten en iedere vorm heeft zijn voor- en
nadelen.
De richting van de punt is weer een andere factor en de mogelijkheden
zijn weer erg verschillend naargelang het doel.
Weerhaken zijn niet absoluut nodig; hangt af van vele factoren, maar als
ze er zijn kan je weer veel onderscheid maken in de verschillende types
en vormen. Weerhaakloze haken vind je meer terug in de echte competitie
waar ‘onthaken’ natuurlijk sneller gaat zonder weerhaak en tijdswinst
belangrijk kan zijn. Vissen zonder weerhaak vraagt natuurlijk een
aanpassing van techniek en je moet er dan ook steeds voor zorgen dat de
lijn altijd onder spanning blijft of je kan de vangst verspelen.
Weerhaken geven in theorie ook meer kans op beschadiging van de vis en
kan je ze ook beschouwen
als een verzwakking van de haak.
Ook niet onbelangrijk is de verhouding tussen haak en draad. Je kan een haakje nr.20 moeilijk vastmaken aan een lijn van bv 18/100 omdat deze draad simpelweg te dik is voor deze maat van haak. Er bestaan natuurlijk tabellen die hier wat meer uitleg over geven, maar het blijft puur theorie. Ook het type viswater, het type van te vangen vis en bv het type van aas spelen een rol in de keuze van haak.
|
Draad |
Haak nr. |
|
0.8 |
16,18,20 |
|
0.10 |
14,16,18 |
|
0.12 |
14,16 |
|
0.14 |
12,14 |
Enkele fabrikanten van haken:
Kamasan
Drennan
Gamakatsu
Mustad
VMC
Colmic
Iedere visser heeft wel zijn eigen voorkeur en zweert bij zijn
vertrouwde merk waarmee hij al mooie vangsten heeft gedaan.
Voor de anderen is het uitproberen, de ogen en oortjes openhouden of de
goede raad volgen van de wat meer ervaren collega’s.
Als sportvissers is het ten slotte ook erg belangrijk om respect te
hebben voor de vis en daarom is
het aangewezen om met goed materiaal te werken.
Scherpe haken die aangepast zijn voor aas en de vis die we willen vangen
zullen de vis niet kwetsen
of beschadigen en zo kunnen we de gevangen vis dan ook terugzetten in
zijn natuurlijk biotoop.
Voor het maken van de knoop (bledknoop) ga naar onderstaande link:
terug naar materiaal terug naar hoofdmenu