Schimmels:
Wat zijn schimmels?
Schimmels, zwammen, of fungi vormen samen het "rijk der schimmels"
of fungi en behoren tot de groep van de "eukaryoten".
Even een korte zijsprong naar die befaamde
'koninkrijken' in de biologie. Er zijn verschillende indelingen
mogelijk, maar die van Whittacker (1959) lijkt mij de meest correcte en
interessantste.
Een koninkrijk is, in de biologie dan, een groepering van organismen met
een wetenschappelijke indeling. Hij onderscheidde 5 rijken:
1.Monera: alle levende wezens met een
prokaryotische celindeling; cellen dus zonder celkern.
Bacteriën zijn het beste voorbeeld.
2.Protista: alle eukaryotische wezens met
uitzondering van planten, schimmels en dieren. Eukaryoten hebben een
volledige celbouw, inclusief celkern met DNA. Voorbeelden zijn
waterschimmels en protozoa.
3.Fungi: Schimmels.
4.Planten: Bomen, bloemen, kruiden en
varens.
5.Dieren: Wezens die in staat zijn om te
bewegen, te reageren op de omgeving en zich te voeden met andere
organismen.
Ook de mens behoort tot deze groep.
Mycologie is het onderzoek naar schimmels.
Schimmels zijn heterotroof; dwz dat ze afhankelijk zijn van andere
organismen en ze hun organisch celmateriaal opbouwen uit organische
stoffen.
Er zijn wel meer dan 100.000 verschillende soorten, verspreid over gans
de aardbol.
De meest gekende zie je regelmatig in het dagelijkse leven en dit
dan onder de vorm van bv schimmel op oud brood, rotte vruchten, maar ook
de eetbare en lekkere schimmelkazen en paddestoelen
behoren tot deze familie.
Ze bevatten geen bladgroen en er is dus geen mogelijkheid tot
fotosynthese, maar ze zijn wel strikt aëroob (behoefte aan zuurstof).
Typisch voor schimmels is dat ze met behulp van een soort draden,
hyfen genaamd een soort net maken dat dan weer mycelium heet.(zwamvlok)
Het mycelium zorgt voor de absorptie van voeding en zit meestal
ondergronds. Soms groeit het mycelium cirkelvormig en dan ziet men een
'heksenkring' aan de oppervlakte.
Het meest opvallende deel aan een fungus, indien aanwezig, is het
vruchtenlichaam, dat zich vaak bovengronds bevindt, maar soms ook onder
de grond (truffel).
De celwanden van vele schimmels bevatten een stof, chitine, die men ook
terugvindt in het pantser
van schaaldieren en insecten.
De meeste schimmelcellen zijn door wanden (septae) onderverdeeld in
compartimenten.
Typisch netwerk met hyfen
De voortplanting van schimmels kan 'seksueel of aseksueel' zijn.
Seksueel is wanneer er 2 verschillende soorten bij betrokken zijn,
aseksueel heeft te maken met spoorvorming.
Deze sporen zijn dikwijls erg resistent (meer bestand tegen..) en
zullen er dus voor zorgen dat de schimmel in veel omstandigheden kan
overleven. Elke spore kan dan uitgroeien tot een heuse schimmelkolonie.
Zoals we weten kunnen schimmels erg nuttig zijn (penicilline,
voedingsindustrie, nuttige enzymen),
maar ze kunnen evengoed erg schadelijk zijn.
Denken we maar aan het voedselbederf, schimmels op vochtige muren of
kledij, ziekte verwekkers
zoals bv aardappelziekte en als producent van mycotoxinen. Deze laatste
kunnen erg gevaarlijk zijn
en zelfs dodelijk bij innamen van grotere dosissen.
Schimmels tasten zowel mens, dier en planten aan, maar vaak zijn deze
ziekten gemakkelijk
behandel- en geneesbaar.
De meeste schimmels zijn ook "saprofyten", wat zo veel wil zeggen
dat ze restanten van bv planten, mens en dode dieren opruimen.
Een opmerkelijk feit is dat een schimmel, een honingzwam, het
grootste levende organisme
is op aarde. Zijn mycelium wordt op meer dan 2.400 jaar ouderdom geschat
en heeft een omvang van bijna 900 hectare.
Waterschimmels of Oomyceten behoren niet tot het koninkrijk van de
fungi, maar tot dat van de protista. Ze gedijen zeer goed in water of
vochtige omstandigheden.
Ze verschillen in een aantal punten met gewone schimmels. Zo zijn de
celwanden niet gemaakt van chitine, maar van cellulose en hebben geen ze
geen septae in de cellen. Ze hebben ook diploïde kernen.(dubbele
chromosomen)
Waterschimmels
kunnen sterk ziekteverwekkend zijn voor planten en dieren.
