Anatomie en fysiologie van de vis:
Op deze pagina
zou ik graag wat meer uitwijden over de anatomie (kennis van de
uitwendige vormen)
en de fysiologie (kennis van de werking van het organisme) van de
vissen.
Het is niet de bedoeling om een encyclopedie neer te pennen, maar eerder
een bondige en
verstaanbare uitleg te geven over de vis en wat feiten op een rij te
zetten.
Vissen zijn erg fascinerende wezens, maar wat is nu de juiste
omschrijving van een vis?
Deze vraag is snel gesteld, maar iets minder vlug beantwoord.
Er bestaan letterlijk duizenden vissoorten en we zijn instaat om de
meeste soorten gemakkelijk te herkennen als zijnde 'een vis', maar om nu
een precieze definitie te geven is het toch wat ingewikkelder.
Welke kenmerken kan je specifiek en alleen voor een vis opsommen?
Ze leven in het water! Ja, maar ook andere levensvormen doen dit zoals
bv dolfijnen of
sponssoorten.
Vissen hebben schubben! Ook waar, maar bv reptielen hebben ze ook en
andere vissen hebben
er dan weer geen.
De aanwezigheid van kieuwen dan? Oké, maar wat doe je dan met bv de
amfibieën?
Het beenderige skelet dan? Nee, want bv inktvissen hebben dit ook en dat
zijn nog steeds
geen vissen.
Men zal dus moeten een aantal kenmerken combineren om een vis te
omschrijven.
Laat ons in het kort opsommen welke de gemeenschappelijke eigenschappen
van de grootste
categorie van vissen moet voeldoen om tot deze soort genoemd te worden.
Als we spreken van de grootste categorie, dan spreken we inderdaad over
"beenvissen". Ze zijn met meer dan 23.000
van de 24.000 soorten duidelijk de grootste groep.
-Hun geraamte, skelet, kop, romp is hoofdzakelijk opgebouwd uit been,
-ze hebben vinnen,
-ademen via kieuwen,
-zijn bedekt met schubben,
-regelen het drijfvermogen via hun zwemblaas,
-hebben een 'zijlijn' stelsel
-een aangepaste lichaamsvorm om goed voort te bewegen in water
-en zijn meestal 'koudbloedig'
In verstaanbare taal geeft dit:
"Vissen zijn gewervelde dieren die bijzonder goed zijn aangepast aan
het leven in het water.
Ze hebben geen ledematen, maar wel vinnen om zich voort te bewegen en
hun huid is vaak
bedekt met schubben.
Ademen doen ze meestal via hun kieuwen. Vissen hebben ook geen
lichaamstemperatuur
die constant blijft, maar zich vaak aanpast aan de omgevende
watertemperatuur, ze zijn dus koudbloedig.
Hun cardiovasculair systeem is erg eenvoudig en zo hebben ze bv maar een
boezem en een kamer in hun hart.
De meeste vissen hebben een 'torpedoachtige' vorm om zich efficiënt door
het water te
verplaatsen, maar uiteraard zijn er veel verschillende variaties te
vinden gaande van plat en
rond tot hoog en hoekig zoals bv het zeepaardje."
Zeepaardje
Egelvis
Vissen die snel zwemmen zullen eerder een torpedoachtige vorm
hebben om minder weerstand te ondervinden in het water (bv forel),
terwijl vissen die vooral leven in stilstaand water een meer afgeplatte
vorm hebben.(bv karper)
Ze bewegen zich voort met behulp van hun krachtige rompspieren en de
staart (staartvin) en
dit lijkt op een golvende beweging, vooral van het achterlichaam. Het
voorwaarts zwemmen
kunnen ze doen door één van de drie beschikbare manieren, of een
combinatie ervan. Door het opspannen en ontspannen van de spieren, door
hun vinnen te bewegen en door het jet-effect
van water door de kieuwen.
Kappers zijn instaat om tegen een snelheid van 12 tot 15 km/u te zwemmen
en een snoek bv zelfs tegen 25 à 30 km/u.
Ook in grootte zijn er enorme verschillen zoals bv de Pygmee Goby van
0,5mm en 1,5g en de
walvishaai van meer dan 20m en over de 34 ton in gewicht.(echte
walvissen zijn zoogdieren en geen vissen)
Goby
Walvishaai
Vissen bestaan al zeer lang en waren mede de eerste diersoort die
systematisch werden
gevangen voor consumptie.
Fossiel
van een moderne vis.
Ook vandaag nog is vis een erg belangrijk onderdeel van ons dieet en
door de visvangst zijn er zelf werelddelen ontdekt en steden ontstaan
waar vissers samenschoolden.
Naast het voedingaspect is er natuurlijk ook het sportieve onderdeel en
daar zijn we natuurlijk
meer in geïnteresseerd als sportvissers.
Jammer genoeg is er tengevolge van vervuiling, 'over-vissing' en de
toenemende wereldbevolking een bedreiging van meerdere soorten die met
uitsterven worden bedreigd. Anderzijds heeft men maatregelen kunnen
treffen om sommige soorten te beschermen door een verbot op vangst of
verbod op vangst onder een vastgestelde afmeting.
Vissen komen
overal ter wereld voor en zijn ook te vinden op plaatsen zoals in het
Titicaca meer, 5.000m boven de zeespiegel en anderzijds op dieptes tot
10km onder de zeespiegel in de Pacific Ocean. Ook qua temperatuur zijn
er grote schommelingen mogelijk, van meer dan 45°C tot ijswater.
Opmerkelijk is dat 40% van alle vis leeft in zoetwater en 60% in
zoutwater. Er is natuurlijk veel minder zoetwater dan zoutwater en toch
vinden we nog meer dan 8.000 soorten zoetwatervissen.
(Van al het water op aarde is er slechts 0.01% zoetwater)
Er zouden meer dan 20.000 vissoorten bestaan, wat duidelijk meer is dan
alle gewervelde
diersoorten samen.
